Klub Menedżera

Śledztwo

Ewa Orczykowska

Prawda podobno wyzwala – pod warunkiem, że uda się do niej dotrzeć. Ustalenie obowiązującej wersji wydarzeń nie zawsze jest jednak zależne tylko od nas samych. W sytuacjach oficjalnych, w publicznym kontekście, przybiera drastyczną formę śledztwa, które angażuje odpowiedzialne i – co najważniejsze – rzetelne służby. Mogłoby się wydawać, że dzięki nim możemy dojście do prawdy sprowadzić do poziomu formalności. Tak myśli pewnie wielu z was, tak myślał też szanowany prawnik z Puerto Rico – Henry Hearst. Bardzo szybko przekonał się jednak, że prawda to pojęcie względne – zarówno dla postronnych, jak i dla niego samego. „Podejrzany” – to tytuł filmu i słowa, które są motorem napędowym jego fabuły. Nagle obywatel z górnej półki, renomowany adwokat, zostaje wezwany na komisariat policji.

Procedura, która w jego mniemaniu potrwa kilka minut, przedłuża się: Henry Hearst zostaje oskarżony o dwa morderstwa połączone z  pedofilią. Groteskowa z początku wizja, z czasem zaczyna nabierać kształtu – początkowo pewny siebie Hearst zaczyna plątać się w zeznaniach. Wszystkie przedstawione w filmie fakty zostają podporządkowane nadrzędnemu założeniu – jego winie, a kolejne poszlaki coraz bardziej wydają się o niej świadczyć. Niegroźne słabostki prawnika wyolbrzymione są do rangi potwornej zbrodni; przy każdej niejasności zarzuca mu się kłamstwo. W końcu sam zaczyna wierzyć w narzuconą mu wersję wydarzeń, by na koniec, niesłusznie, przyznać się do zabójstw, których nie popełnił. Przesłuchanie zrzuca szanowanego obywatela z piedestału i odziera go ze złudzeń, jakie miał co do własnego komfortu, związanego z pozycją społeczną. Zasługa w tym śledczego Victora Benezeta (w tej roli Morgan Freeman) – dociekliwego, nieustępliwego i stanowczego, a przy tym przekonanego całkowicie o winie Hearsta. Film nakręcony przez Stephena Hopkinsa, to remake francuskiego „Garde a vue" („Zatrzymany do wyjaśnienia") Claude'a Millera. W tamtym filmie adwokat Michel Sarrault również był przesłuchiwany pod zarzutem morderstwa i pedofilii. Nowsza wersja zza oceanu zmienia tylko miejsce akcji. Zmienia się też bohater drugoplanowy – w amerykańskim podejrzanym podczas całego przesłuchania w tle widzimy żonę Hearsta (graną przez Monicę Bellucci).

Richarda Nixona zna każdy. Mimo, że Amerykanie dwukrotnie wybrali go na urząd prezydenta, musiał opuścić Biały Dom przed końcem drugiej kadencji: w 1973 roku dziennikarze gazety "The Washington Post" ujawnili, iż głowa państwa była osobiście zaangażowana w nielegalną działalność, która miała na celu skompromitowanie działaczy lewicy. Afera Watergate przeszła do historii jako jeden z największych skandali w amerykańskiej demokracji (opowiada o niej m.in. film „Wszyscy ludzie prezydenta”), zaś Nixon został politycznym wyrzutkiem. Nadzieją na uratowanie reputacji i wyjaśnienie przeciętnym Amerykanom tego, co nie zostało wyjaśnione, stała się dla niego telewizja. Australijski dziennikarz, David Frost, by uwiarygodnić swój medialny wizerunek (był kimś w rodzaju polskiego Kuby Wojewódzkiego), zaproponował Nixonowi serię długich wywiadów.

Film Rona Howarda (reżyser m.in. „Pięknego umysłu” z Russelem Crowe ,czy „Aniołów i demonów” na podstawie powieści Dana Browna) „Frost/Nixon” pokazuje przygotowania do tych rozmów, ich przebieg oraz to, co działo się w życiu obu stron w czasie ich trwania. Z jednej strony – niepewny były prezydent, który obawia się pytań dociekliwego dziennikarza. Z drugiej – zdeterminowany Frost, który nie może znaleźć sponsorów, a i o samej polityce wie niewiele. Kiedy jednak  latem 1977 roku dochodzi do konfrontacji, zmierzają się ze sobą nie tylko dwie postaci, ale i dwie Ameryki - konserwatywna (eksprezydenta) i liberalna (Frosta). Twórcy filmu zaglądają jednak nieco głębiej, badając przy okazji wpływ mediów na współczesne społeczeństwo. Na ekranie obserwujemy moment, w którym

p o l i t y k a

s t a ł a  s i ę

s h o w,

a jej uczestnicy – celebrytami (wywiady zgromadziły przed ekranami ponad 45 milionów widzów). Słowna potyczka Nixona i Frosta rozpalała... umysły obywateli ciekawych tego, czy prowadzącemu program uda się przyprzeć byłego prezydenta do muru i uzyskać przyznanie się do winy.

Czujnym kobiecym okiem obserwuje męża, nie ma do niego zaufania i sama zaczyna wierzyć w jego winę. Nie jest w stanie być dla niego oparciem – to kolejna płaszczyzna filmu, pokazująca, jak wysoki status społeczny może spłycić relacje między małżonkami, wywodzącymi się z różnych środowisk. Przewinienia Henry’ego Hearsta są jednak niczym, w porównaniu z występkiem, jakiego dopuścił się pewien Amerykanin.

Obaj mężczyźni wiedzieli, jak wiele mają do zyskania lub stracenia – z tej potyczki tylko jeden mógł wyjść zwycięsko. Ich legendarna konfrontacja na zawsze zmieniła oblicze sztuki wywiadu, jak również oblicze polityki. Publiczne śledztwo, mimo obaw, nie doprowadziło jednak do skandalu. Wręcz przeciwnie – oczyściło obu jego uczestników, Frostowi dając prestiż, a Nixonowi – ukojenie.